استاد نسرین سراجی سخنران اصلی اولین همایش بین‌المللی معماری و توریسم در شهر مشهد بود. این بانوی توانمند در زمینه معماری برای خود کارنامه درخشانی ارائه کرده است. کارنامه‌‌ای که باعث تقدیر و قدرانی از او در اولین همایش بین‌المللی معماری و توریسم شد.
سراجی در ابتدای سخنرانی با ته لهجه اصفهانی این گونه آغاز کرد؛ 30 سال دوری از وطن، همه چی رو تغییر داده اما این لهجه اصفهانی ما هنوز حفظ و بدون تغییر باقی مانده است ...
حاضرین شروع به تشویق و دست زدن کردند، او در میان این تشویق‌ها گفت؛ دانشجوی پزشکی بودم. ولی راستش را بخواهید، اصلا با این رشته ارتباط برقرار نکردم و احساس خوبی نداشتم. چرا که من به نقاشی علاقه داشتم. بالاخره بعد از مدتی تصمیم خودم را گرفتم، پزشکی را رها کرده و در رشته معماری، تحصیل کنم و به همین خاطر راهی دیار غرب شدم. او با لحنی خاص و محکم، کلمات را ادا می‌کرد.
با اینکه، بر حسب برنامه ریزی همایش، سخنرانی باید به زبان انگلیسی ارائه می‌شد، این بانوی معمار با مهارت، قدرت و تسلط کافی در فن سخنوری، بسیار زیبا از هر دو زبان فارسی و انگلیسی برای ارائه سخنرانی خود بهره‌برداری کرد. به صورتی که افراد حاضر چه فارسی زبان و چه انگلیسی زبان را بی نیاز از به کار گیری "هد‌ست" یا "گوشی‌های ترجمه هم زمان" کرد.
موضوع سخنرانی وی آموزه‌هایی از مکه: تاثیرات خوب و بد توریسم بر روی شهرهای ما بود.
او گفت؛ مجله نیویورک به تازگی مطلبی درباره مکه با عنوان "مکه مدرن" منتشر کرده است. این مقاله به بررسی تغییراتی که اخیرا در نتیجه افزایش مراسم حج در شهر مکه بوجود آمده است، می‌پردازد. این که این شهر مقدس مسلمان در طول سال‌های اخیر تغییرات شگرفی یافته است. تغییراتی که این شهر را از آنچه که قبل‌تر بوده، کاملا متمایز می‌سازد.
این بانوی معمار ادامه داد؛ ما باید به نوعی از شهر مکه یاد بگیریم، چرا که در طول دهه‌ی گذشته مکه به یک شهر مدرن برای انجام فریضه‌ی مسلمانان، یعنی حج، تبدیل شده است. می‌دانید که مکه بزرگترین شهر محصور دنیا است. زیرا تنها مسلمان حق ورود به آن را دارند. تاریخ این شهر بارها و بارها بر اثر فرصت طلبی معماری از بین رفته و جایگزین شده است.
او گفت؛ یکی از اشکال‌های معماری در شهرها؛ توسعه پر شتاب، ساخت و ساز بی رویه، بی نظم و سریع است. من معتقدم ساخت و ساز غلط و اشکال دار به نوعی به شهروندان توهین می‌کند. ما برای طراحی و معماری فضای یک شهر نیاز به مطالعه بسیار، بررسی دقیق‌تر و زمان بیشتر داریم.
وی افزود من بار دوم است که به مشهد آمده‌ام. این بار، بیشتر با نگاه یک معمار به آن نگاه کردم. برای اینکه بدانیم یک شهر رشد معماری هسته‌ای داشته یا نه باید داشته‌ها را بررسی کرد.
پرفسور سراجی با طرح سوال‌هایی از قبیل؛ رابطه ما با آنچه از میراث فرهنگی‌مان باقی مانده چگونه است؟ چرا حفظ و نگهداری این میراث از مهم‌ترین اولویت‌های معماری است؟ چگونه معماران می‌توانند نگهداری هوشمند را تبدیل به یک قاعده کنند؟ شهرسازی چگونه می‌تواند به نیروی پیشرو در جهت ایجاد تغییرات در محیط‌های فیزیکی تبدیل شود؟ شهرسازی هوشمند چگونه منجر به خلق معماری"خوب" می‌شود؟ این‌گونه پاسخ می‌دهد؛ این‌ها سوالاتی هستند که با ارائه مقالات سعی در یافتن پاسخ آنها دارم. به عبارتی باید گفت؛ حفظ و نگهداری میراث فرهنگی ما از مهم‌ترین اولویت‌های معماری است، معماران می‌توانند نگهداری هوشمند را تبدیل به یک قاعده کنند و شهرسازی می‌تواند، پیشرو در جهت ایجاد تغییرات در محیط‌های فیزیکی تبدیل شود و این خود در نهایت، منجر به خلق معماری‌های "خوب " خواهد شد.
سراجی در نشست خبری این همایش در پاسخ به سوالات خبرنگاران پاسخ داد:
- آیا در گشت‌های شهری مشهد، مشهد را یک شهر مذهبی و باساختار معماری دیده است یا نه؟
من به طور کامل شهر را ندیدم و این بار دوم است که به مشهد آمدم... با همین نگاه کوتاه نمی‌شود نظر کارشناسانه در این خصوص داد. ولی با این وجود، آثار ساخت و ساز‌های بی رویه و بی نظم در مشهد قابل مشاهده است. مثلا برج‌های بلند در کنار خانه‌های قدیمی حالت انحصار گرایانه دارند، چرا که این برج‌ها جلوی تابش نور آفتاب را به سایر ساختمان گرفته‌اند و این اصلا جالب و معقول نیست.
- چه باید کرد؟
در حال حاضر نمی‌دانم، شاید قوانین موجود در زمینه ساخت و ساز باید تغییر کند. به نظر من شهرهای ایران هیچ کدام دارای معماری هسته‌ای نیستند...بافت‌های قدیمی به نوعی به بافت جدید دهن کجی می کند و برعکس.. این شهر با مکه فرق می‌کند در مکه هیچ غیر مسلمانی حق ورود به آنجا را ندارد ولی در مشهد هرکسی می تواند وارد آن شود.
- نقش و اهمیت رنگ‌آمیزی در معماری و بنا‌ها چقدر است؟
رنگ در معماری نقش مهمی دارد. رنگ باید با کار و ساختاری که برای یک نما به کار می‌بریم، هماهنگ باشد. با این وجود مسئله اصلی در معماری نما است و بعد ظاهر آن. یعنی دو حالت وجود دارد؛ حالت اول اینکه بنا تنها برای نما باشد، یعنی پر از تزیین و رنگ و زرق و برق... و حالت دوم نما تنها پوشش ظاهری یک بنا یا ساختار باشد. البته می‌توان برای زیبا‌سازی فضای شهری با نما‌ها و طرح‌های آن بازی کرد. ولی آن هم باید بر اساس قواعد و تعریف خاص خود باشد. نه بر اساس سلیقه و تعاریف شخصی...برای نمونه در فرانسه تبلیغات با رنگ زرد ممنوع است. یعنی شما اجازه ندارید در تبلیغات خود از رنگ زرد قالب استفاده کنید، بیشتر باید سفید باشند...
- برای رسیدن به معماری هسته‌ای در شهرها چه باید کرد؟
به نظر من یکی از اشکال‌های ساختار و معماری در شهرها این است که ما وقت به تفکر و فکر کردن نمی‌دهیم. و همه چیز در شهرها پر از شتاب و سرعت کار و اجرا می‌شود. کارهای معماری خوب و خلاق، نیاز به مطالعه، بررسی، تحقیق بسیار متخصصان دارد و همه این کارها زمان بر هستند و نمی‌توان با سرعت و شتاب به کار مطلوب رسید.
- نظرتان در خصوص راهکارهای اجرایی و نحوه اجرای آنها چیست؟
راهکارهای اجرایی باید از چند منظر شهرسازی و جغرافیایی بررسی شده، بعد به دست اجرا سپرده شوند. یک پروژه تا مرحله اجرا مراحل مختلفی را پشت سر می‌گذارد. این مراحل همه زمان بر هستند. برای متقاعد شدن و متقاعد کردن فواید و مضرات یک پروژه بحث و گفتگوی بسیار با سازمانها، ارگانها، مراکز، شهرداری، معمارها و... نیاز دارد. در این راستا شهر‌هایی موفق عمل می‌کنند و یا پروژه معماری خوبی را اجرا می‌کنند که بین سازمانها و مراکز‌های مرتبط، ارتباطی سالم، موثر و قوی با اهداف یکسان باشند.
سوال‌ها بیشمار؛ زمان بسیار محدود.
